ब्राजिलको BRICS सम्मेलनमा भारतको सक्रिय नेतृत्व : बहुपक्षीय सुधार र स्वास्थ्य सुरक्षामा जोड

भारतले हालै सम्पन्न ब्राजिल BRICS शिखर सम्मेलनमा उल्लेखनीय कूटनीतिक पहल देखाएको छ। प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको नेतृत्वमा भारतले स्वास्थ्य, आतंकवाद नियन्त्रण, आर्थिक सार्वभौमिकता र अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूमा सुधारका मुद्दालाई प्राथमिकता दिँदै आफ्नो विश्व नेतृत्वको दृष्टिकोण स्पष्ट पारेको छ।

स्वास्थ्य सुरक्षाको सन्दर्भमा, भारतले BRICS राष्ट्रहरूबीचको सहकार्यलाई सुदृढ पार्ने उद्देश्यले BRICS Vaccine R&D Center विस्तारको प्रस्तावमा जोड दिएको छ। भारतले सबैका लागि समान पहुँच सुनिश्चित गर्ने, डिजिटल स्वास्थ्य प्रविधि विकास गर्ने र आयुर्वेदजस्ता परम्परागत औषधिहरूको आदान–प्रदानमा पनि सहकार्य बढाउने अठोट जाहेर गर्‍यो। यसले स्वास्थ्य संकटमा साझा उत्तर खोज्न BRICS लाई सशक्त बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।

राजनीतिक दृष्टिले भारतले संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्, विश्व व्यापार संगठन (WTO) र अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संस्थाहरूमा बहुपक्षीय सुधारको माग गर्दै Global South अर्थात विकासशील राष्ट्रहरूको आवाज बलियो बनाउने प्रयास गरेको छ। प्रधानमन्त्री मोदीले BRICS लाई थप राष्ट्रहरू समावेश गर्ने पक्षमा समर्थन जनाउँदै सबै निर्णयहरू आपसी सहमतिमा आधारित हुनुपर्ने स्पष्ट पारे।

आर्थिक क्षेत्रमा, सम्मेलनमा सदस्य राष्ट्रहरूबीच स्थानीय मुद्रामा व्यापार गर्ने सहमति भएको छ, जसले अमेरिकी डलरमाथिको निर्भरता घटाउने अपेक्षा गरिएको छ। भारतले New Development Bank र Contingent Reserve Arrangement लाई सुदृढ पार्दै IMF र विश्व बैंकको विकल्पको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ।

सुरक्षा मामिलामा, भारतले आतंकवादविरुद्धको संघर्षलाई BRICSको साझा प्राथमिकतामा राख्दै Comprehensive Convention on International Terrorism (CCIT) को प्रस्ताव अघि सारेको छ। मोदीले आतंकवादका स्रोत र त्यसको वित्तीय व्यवस्थामाथि संयुक्त कारबाही आवश्यक भएको बताउँदै, BRICS राष्ट्रहरूले यस विषयमा एकरूप रणनीति अपनाउन आग्रह गरे।

भारतले प्रस्तुत गरेका यी पहलहरूले BRICSलाई केवल एक आर्थिक गुट मात्र नभई बहुआयामिक कूटनीतिक मञ्चको रूपमा अघि बढाउने सम्भावना देखिएको छ। संस्थागत सुधार, स्वास्थ्य सुरक्षा, आर्थिक स्वाधीनता र वैश्विक आतंकवादविरुद्धको रणनीतिमा भारतको नेतृत्वले BRICS भित्र भारतको भूमिका झनै प्रभावशाली बनाएको छ।