नेपालमा टेलिग्राम प्रतिबन्ध, अनलाइन ठगी र पैसा सुकाउने कारोबारमा प्रयोग भएको भन्दै निर्णय

काठमाडौं — नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले लोकप्रिय म्यासेजिङ एप टेलिग्रामलाई देशभर प्रतिबन्ध लगाएको छ। प्राधिकरणका अनुसार, पछिल्लो समय टेलिग्राम एप अनलाइन ठगी, पैसा सुकाउने कारोबार (मनि लन्डरिङ), तथा अवैध वित्तीय गतिविधिमा व्यापक रूपमा प्रयोग भइरहेको पाइएको छ। यही कारण सरकारको सिफारिसमा एपलाई नेपालमा चल्न नदिने निर्णय गरिएको हो।

प्राधिकरणले इन्टरनेट सेवा प्रदायकहरूलाई निर्देशन दिँदै टेलिग्रामका सबै सर्भरहरू, डोमेन, तथा आईपी ठेगाना तत्काल बन्द गर्न सूचित गरिसकेको छ। यो निर्णय गृह मन्त्रालय, सूचना प्रविधि मन्त्रालय तथा साइबर अपराध अनुसन्धान शाखाको सुझावपछि लागू गरिएको बताइएको छ।

यसअघि पनि सरकारले सन् २०२३ मा टिकटकमाथि सामाजिक सद्भाव विथोल्ने र युवामाझ नकारात्मक असर पार्ने भन्दै प्रतिबन्ध लगाएको थियो। अहिले टेलिग्रामसमेत बन्द गरिएसँगै सरकारको सामाजिक सञ्जाल नियमन नीति अझ कडा बन्दै गएको देखिन्छ।

तर, सूचना प्रविधि विशेषज्ञहरूका अनुसार, VPN (Virtual Private Network) प्रयोग गरी टेलिग्राम जस्ता एपहरूको प्रयोग पुनः सक्रिय हुन सक्ने भएकाले यस प्रकारको पूर्ण प्रतिबन्धले दीर्घकालीन समाधान दिन नसक्ने चेतावनी दिएका छन्। VPN प्रयोगकर्ताहरूलाई ट्र्याक गर्नु प्राविधिक रूपमा जटिल हुने भएकाले यो प्रतिबन्धको कार्यान्वयनमा चुनौती रहन सक्ने देखिन्छ।

यता, केही डिजिटल अधिकारकर्मी तथा सञ्चार स्वतन्त्रता पक्षधरहरूले सरकारको निर्णयप्रति असन्तुष्टि जनाउँदै, पूरै प्रतिबन्धको सट्टा उचित नियमन, साइबर सुरक्षा प्रवर्द्धन र चेतनामूलक कार्यक्रमलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने माग गरेका छन्।

नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरणले भने, जनहित, साइबर सुरक्षाको सुनिश्चितता तथा आर्थिक अनुशासन कायम राख्न टेलिग्रामजस्ता एपमा प्रतिबन्ध लगाउनुपर्ने अवस्था आएको स्पष्ट पारेको छ।